TARİH BİLİMİNİN YÖNTEMİ

Tüm bilimlerde olduğu gibi Tarih biliminin de kendine özgü bir yöntemi vardır. Bunlar :

1.        Kaynak Arama
a )  Birinci elden kaynaklar	b )  İkinci elden kaynaklar	c )  Yazılı kaynaklar
d )  Yazısız kaynaklar	e )  Sözlü kaynaklar

2.        Verileri Sınıflandırma ( çözümleme ve eleştirme )

3.        Sentez ( Birleştirme )

 

TARİH FELSEFESİ

Tarihsel ve toplumsal olaylar karşısında farklı felsefi görüşler farklı açıklamalarda ve yorumlarda bulunmuşlardır. Bu farklı yaklaşımlar üç görüşte toplanır :

 

1)  Metafizik Tarih : Bu tarih anlayışına göre; tarihi ve tarihsel olayları tanrılarla öteki metafizik güçler yaratır ve olaylar onların iradeleriyle, onların istediği gibi gelişir ve sonuçlanır.

 

2)  İdealist Tarih :Tarihsel olayların oluşması, gelişmesi ve sonuçlanmasında en önemli rolü kahramanlarla hainlerin oynadığı savunulur.

 

3)  Materyalist Tarih :Tarihsel olayları yaratanlar ve sonuçlandıranlar örgütlü insan topluluklarıdır. Bu olaylarda toplulukların ekonomik yapılarının ve gereksinmelerinin belirleyici rol oynadığı savunulur.

 

TARİHİN BAŞLANGICI

Tarih, yazının bulunmasıyla başlar. Çünkü yazılı olmayan belgelere dayanan bilgiler kesin değildir. Özellikle olaylarla ilgili tarihlemelerin yapılabilmesi için yazılı belgeler  zorunludur. Soyut kavramları ifade edebilen yazı ilk kez MÖ: IV. bin yıllarında ( MÖ: 3200 ) Sümerler tarafından bulunmuştur.

 

TAKVİM

İnsanın gelişmeye başlamasıyla birlikte çevresindeki her şey dikkatini çekmiş ve onları, anlamaya, taklit etmeye başlamıştır. insanın dikkatini çeken en önemli şeylerden biri de gökyüzü olaylarıdır. İnsanlar başta Güneş ve Ay gibi, eşit aralıklarla görülen gök cisimleri başta olmak üzere onları izlemiş ve bazı sonuçlara varmıştır. aritmetik (dört işlem) alanındaki ilerlemeler de gök cisimlerinin hareketlerinin sayılmasını ve hesaplanmasını sağlamıştır. Böylece insanlar zamanı ölçmeye, yıl, mevsim, ay, hafta ve gün gibi bölümlere ayırmaya başlamış, takvim adı verilen çizelgeleri hazırlamışlardır.

Tarihte Türklerin kullandığı iki tür takvim vardır. Bunlar:

Güneş Yılı Takvimleri:

 

a)   Miladi Takvim: Bu takvimin temelini Mısırlılar atmıştır. Mısır takviminde 365 gün ve Taşma, Tohum Atma, Ekin Biçme gibi üç mevsim (ay) vardır. Romalıların Mısır’ı ele geçirmesinden sonra Jullius Sezar bu takvimi alarak 12 aya böldü ve bu aylara Roma’nın önemli devlet adamları ve komutanlarının adını verdi (Jüllien Takvimi). Uzun süre Hıristiyan – Katolik dünyasında kullanılan Jüllien Takvimi 1582 yılında Papa XIII Gregor tarafından elden geçirildi ve başlangıcı Peygamber İsa’nın doğum tarihi (Milad) yapıldı. Böylece çeşitli uygarlıkların ve kişilerin katkılarıyla bu gün kullandığımız Miladi (Gregoryan) Takvimi oluşturuldu.

 

b)   12 Hayvanlı Takvim: İslamiyet’ten önce Türklerin (Kutlukların, Türgişlerin ve Uygurların) kullandığı Güneş yılı takvimidir. Yıllar bazı hayvanların adıyla anılıyordu. (Sıçan, Sığır, Pars, Tavşan, Ejder, Yılan, At, Koyun, Maymun, Tavuk, Köpek, Domuz) Aylar ise, sayı ile belirtiliyordu. (Birinci ay, ikinci ay ........ onikinci ay)

 

c)  Celali (Meliki) Takvimi: Büyük Selçuklularda mali işlerde sorunlar yaratan Hicri-Kamer Takviminin yerine kullanılmak amacıyla, Sultan Cellalettin Melikşah adına Ömer Hayyam tarafından düzenlenmiş bir takvimdir. Güneş yılını esas alan bu takvimin başlangıcı 22 Mart 1079  tarihidir.

 

d)   Rumi Takvim: Güneş yılı takvimdir. Başlangıç tarihi olarak Hicret Olayı’nı (16 Temmuz 622 ) esas almıştır. Osmanlılar, kullandıkları Hicri - Kamer takviminin maliye ve vergi sisteminin uygulanmasında sorunlar yaratması nedeniyle, takvimlendirmede düzenleme yapma gereğini duydular. 1739 yılından itibaren mali işlerin yanı sıra giderek tüm resmi işlerde kullandılar. Rumi takvim, eski Bizans (Ortodoks) takvimi olup, yılbaşı günü 1 Marttır. ( Hicri–Şems Takvimi )

 

Ay Yılı Takvimi

 

Hicri Takvim: Toplulukların oluşturduğu ilk takvimdir. Mezopotamya uygarlıkları tarafından yapılmış ve özellikle Babilliler tarafından geliştirilmiştir. Bütün Ön Asya uygarlıkları tarafından kullanılmıştır. Ayın hareketlerine göre düzenlenen ve bir yılı 12 aya 354 güne bölen bir sistemdir. ( Kamer Takvimi ) Arap Yarımadası’nda da kullanılan Kamer Takvimi Halife Ömer zamanında elden geçirilmiş ve 16 Temmuz 622 tarihi ( Hicret ) başlangıç yapılmıştır. ( Hicri - Kamer Takvimi ) özellikle İslam dünyasında kullanılan bir takvimdir.